Wanneer mense na Afrikaans as ’n lewende taal verwys, grap hulle beslis nie.
Soos die gewoonte is met tale, het alle woorde ’n herkoms – baie soos ’n mens of ’n pedigree-hond.
Baie Afrikaanse woorde kom van Engels af en baie van dié fancy woorde het hul wortels diep in die dooie Latyns.
Dink maar aan circumnavigate – dis wat Phileas Fogg binne tagtig dae in Jules Verne se storie moes doen, naamlik om die wêreld reis. Dit kom van die Latyns, circumnavigatus, wat losweg beteken om iets te omsirkel.
Vandaar dan ook ons eie woord, “sirkus”, wat tradisioneel in ’n ronde arena gehou word, maar deesdae ook meer dikwels gesien kan word in ons eie lewende taal!
Omdat Afrikaans lewe, word daar dikwels nuwe woorde gebore (of gegaps by ander tale). Hierdie neologismes vul sommige van die taal-patriarge met argwaan – omdat hulle nie kan cope met al die gesteelde, geleende of getoorde woorde nie – terwyl ander weer dié nuutskeppings verwelkom.
Die inding is om jou onderneming só te noem dat die naam ’n lekker akroniem kan maak. Kyk maar na die naam van ons land se nuutste politieke party, Congress of the People, oftewel Cope.
Akronieme kan seker gesien word as shorthand vir bemarkingsdoeleindes, want “Stem vir Cope om te cope” is beslis ’n korter pad as om die helfte van die alfabet om die rolpers te draai.
My soektog na ’n sinoniem vir “akroniem” lewer toe niks op nie. Akronieme, vir dié wat nog wonder, is daardie taaljuweeltjies wat gebruik word om dinge te vergemaklik, maar wat meermale tot gevolg het dat nét die spreker of die skrywer (en ook nie eers altyd hulle nie) verstaan wat hulle probeer skryf of sê.
Akrofobie is ’n vrees vir hoogtes. As “fobie” dan vrees is, moet “akro” seker hoogte beteken – soos in akrobaat. Maar wat beteken “niem”? Ook seker ’n akroniem vir iets . . .
Enige groepie letters kan hulself nie net saamflans en op akroniem-status aandring nie. Nee.
Elke letter (of letters) moet ’n afkorting wees van ’n woord, maar die letters saam moet ’n nuwe (betekenislose) woord vorm. Dink aan Basa, Icasa, Hasa, Dasa, Nasa en Jasa en jy het met volbloed-akronieme te doen.
In die akroniem-wêreld is klinkers goud werd. Soms word mense wel genoop om ’n klinker iewers te steel om die storie te laat werk, soos die people se “e” in Cope.
Die skoolbanke is natuurlik ook ’n teelaarde vir nuutskeppings. Dis weer eksamentyd en 592 000 matrieks sit kop onderstebo om met hulself (of die kurrikulum) kragte te meet.
Ek dink nie een van ons is deur die skoolsisteem sonder dat iemand minstens een keer vir ons gesê het dis altyd beter om ’n antwoord neer te skryf as om dit uit te laat nie, selfs al is dit verkeerd.
Daar bestaan ten einde laaste tog altyd – danksy die wet van gemiddeldes – ’n kans (al is dit hoe gering) dat jou antwoord reg kan wees. En wie weet, wanneer kreatiwiteit uit nood gebore word, skenk dit dalk aan die taal ’n paar prettige nuwighede.
Pieter is die eienaar van die geleentheidsorganiseerders PR Unlimited en hul funksielokaal, Elizabeth Place, in Port Elizabeth.
Uitgereik deur:
Full Stop Communications
Coetzee Gouws
082 575 7991
041 368 4992
coetzee@fullstopcom.com
www.fullstopcom.com
Namens:
PR Unlimited